همه‌چیز درباره انواع نورپردازی داخلی

نورپردازی داخلی، عنصری جدانشدنی از همۀ محیط‌های ساختمانی‌ست که گاه چندان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد. گذشته از نقشِ کارکردی و زیبایی-شناختی، انواع نورپردازی داخلی می‌تواند تأثیر بسیار قاطعی بر حس و حالِ ساکنین، عواطف و سلامتِ روان‌شان داشته باشد. همچنان که روزها کوتاه‌تر می‌شوند و فصل به سمتِ پاییز و زمستان می‌رود، اهمیت انواع نورپردازی داخلی خانه بیش از پیش آشکار می‌شود. چطور می‌توان نورِ داخلِ خانه را طوری تنظیم کرد که موجب شادی و نشاطِ بیشتری شود؟

خوشبختانه مقالات پژوهشی بسیاری دربارۀ تأثیرات نورهای گوناگون وجود دارند که می‌توانیم از آنها کمک بگیریم. اگر می‌خواهید روابط افراد در خانه را بهبود ببخشید، خوابی خوب داشته باشید و به سرزندگیِ روزانه‌تان بیفزایید، به جای ایجادِ تغییراتِ عمده در طراحی داخلی، شاید تنها لازم است طرحِ نورپردازی خانه را مختصری دستکاری کنید. نورپردازی خانه، آمیزه‌ای از دانش و هنر است که بر خواب و اشتها و حال و هوای ساکنین تأثیر دارد. برای طراحی نور داخلی خانه، به متخصصی نیاز است که در عینِ تسلطِ کامل به سیستم‌های الکتریکیِ نوری، به آرایش و چینشِ نورها نیز اشرافی کامل داشته باشد. اگر قصدِ انجام تغییراتی در نورپردازی خانه را دارید، بهتر است به جای نصبِ چند لامپ این‌طرف و آن‌طرف، با متخصصین این حرفه، مشورت کنید.

نورپردازی داخلی چیست؟

نورپردازی داخلیِ ساختمان، عبارت است از بکارگیریِ آگاهانه و دقیقِ منابعِ نوری در مکان‌های گوناگونِ داخلِ بنا، برای تأمینِ اهدافِ کاربردی و زیبایی‌شناختی، و ایجادِ بهداشتِ روانی. برخی از پارامترهایی که برای انتخابِ نوع و جایگاه منابع نوری باید به آنها توجه کرد عبارتند از:

• وسعت و حجمِ فضا
• سن و سلیقۀ ساکنین
• ارتفاع و شکلِ سقف
• رنگ دیوارها و اثاث منزل
• سیستم سیم‌کشی قابل اجرا
• نقاطِ چشمگیر، سوژه‌های هنری و امتیازاتِ معمارانۀ فضا
• الگوهای رفت و آمدِ ساکنین در محیط
• سایه‌ها و انعکاس‌ها
• میزان نور طبیعی محیط
• ویژگی‌های سطوح موجود در فضا
• چشم‌انداز رنگی محیط
• کنترل‌کننده‌ها و مراکز تقسیمِ الکتریکی مورد نیاز
• ویژگی‌های منابع نوری، نقش کارکردیِ نورپردازی و زوایای دیدِ محیط
• مقرون به صرفه و کم‌مصرف بودنِ سیستم نوری
• درجۀ درخشندگی (Lux) و دمای رنگ (CCT) منابع نوری
• پارامترهای روان‌شناسانه و فیزیولوژیک

انواع نورپردازی داخلی ساختمان: چهار نوع اصلی

انواع نورپردازی داخلی موفق، مانند یک تابلوی نقاشی‌ست که در آن رنگ‌ها و درخشندگی‌های گوناگون بصورت لایه لایه به هم آمیخته‌اند تا اثری واحد را خلق کنند. در ادامه انواع نورپردازی داخلی ساختمان ۴ نوع نور مورد استفاده می‌گیرند:

۱-نور عمومی (General or Ambient Lighting)

به این نور «عمومی» یا «کلی» گفته می‌شود چرا که کارکردش روشن کردنِ کلیِ بخشی از محیط است. نور عمومی که توسطِ منابع نوریِ مشخصی تولید می‌شود، لایه‌ای یکسان و گسترده از نور را بر فضای مقابلِ خود می‌گستراند و با پایین آوردنِ تضاد نور و سایه، فضا را ملایم‌تر می‌کند. نور طبیعی موجود در فضای داخلی هم گاه نور عمومی در نظر گرفته می‌شود.

۲-نور کاری (Task Lighting)

نور کاری، نوری با زاویۀ بسته‌تر و متمرکزتر است که برای تسهیلِ انجامِ کاری، به نقطه‌ای معین تابانده می‌شود. چراغ‌های مطالعه و چراغ‌های زیر کابینت، نمونه‌هایی از نور کاری هستند.

۳-نور تأکیدی (Accent Lighting)

از نور تأکیدی برای ایجادِ تأکید بر عنصری معین در محیط یا برجسته کردن بخشی از معماری داخلی استفاده می‌شود. منابع تولید این نور، تابشی با زاویۀ بسته و متمرکز دارند. از نور تأکیدی می‌توان در رنگ‌های گوناگون استفاده کرد و به فضا حس و حال و جذابیت بخشید.

۴-نور تزیینی (Decorative Lighting)

نور تزیینی نوری در رنگ‌های متنوع است که صرفا با اهداف زیبایی‌شناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعنوان مثال می‌توان از این نور برای ایجاد نقش و زیبایی بر روی دیواری خالی بهره برد.

راهنمای انواع نورپردازی داخلی بخش‌های جداگانۀ ساختمان

برای هر بخش از فضای داخلی ساختمان، متناسب با کارکرد و موقعیتش، نورپردازیِ ویژه و متفاوتی مورد نیاز است. آیا بخشِ مورد نظر برای استراحت کردن است یا تمرکز بر روی یک فعالیت؟ آیا می‌خواهید عناصری در اتاق را برجسته کنید و به چشمِ بیننده بکشانید یا صرفا می‌خواهید روشناییِ یکدستی را در اتاق ایجاد کنید؟ آیا اولویت‌تان در انواع نورپردازی داخلی یک فضا، زیبایی‌ست یا کارکرد؟ هرکدام از این پارامترها و نظایرشان، باید در طراحی لحاظ شوند تا با ترکیبِ ۴ نوع نورِ ذکر شده در بالا، بتوان فضای دلخواه را ایجاد کرد.
مواردی که در زیر خواهند آمد، تنها راهنمایی‌هایی کلی برای نورپردازیِ فضاهای گوناگون داخلی ساختمان هستند. طراحی جزئیاتِ نورپردازی خانه، طبعا فراتر از این کلیات، نیازمند بررسی دقیق و موردیِ هر بنا و ویژگی‌های خاص آن است. این موارد را بعنوانِ یک نقطۀ آغاز بخوانید اما فراموش نکنید که در هر حال استفاده از دانش و تجربیاتِ یک متخصص نورپردازی داخلی ساختمان، بی‌شک نتایجی بسیار موفق‌تر، زیباتر و کارآمدتر در پی خواهد داشت.

ورودی خانه

ورودی هر خانه و محوطۀ جلوی آن باید برای ساکنین و میهمان‌ها، فضایی روشن و گرم بنظر برسد. نورِ این فضا باید امنیت و آسودگیِ عبور از آن، برای رسیدن به سایر بخش‌های ساختمان را تضمین کند. چراغ‌های آویزی برای دستیابی به این مقصود، و ایجادِ فضایی گرم و پذیرا مناسب هستند.   در کنارِ آنها البته می‌توانید از چراغ‌های دیوارکوب هم برای ایجادِ زیباییِ بیشتر استفاده کنید. لوستر و چراغ سقفی مناسب شما در سایت ازنور قابل دیدن است.

در انواع نورپردازی داخلی برای ورودی و راهروی آن، به این نکات دقت کنید:

• از نورهای توکارِ متمرکزِ سقفی که کنتراست ایجاد می‌کنند استفاده نکنید.
• از نورهای تأکیدی برای برجسته کردنِ زیبایی‌ها و امتیازاتِ معماری بهره ببرید.
• امکان استفاده از چراغ‌های ریلی برای ایجاد نور یکدست را در نظر داشته باشید.
• نصبِ یک چراغ آویزی نزدیکِ در ورودی می‌تواند حسی از خوشامدگویی پدید بیاورد.
• مطمئن شوید کلیدها در محل‌هایی با دسترسیِ آسان قرار دارند.
• به دلیلِ روشن ماندنِ طولانی‌مدتِ این چراغ‌ها، استفاده از لامپ-های LED و لامپ‌های فلورسنتِ فشرده (CFL) را در اولویت قرار دهید.

راه‌پله‌ها و راهروها

در انواع نورپردازی داخلی برای راه‌پله‌ها و راهروها، اولویتِ اصلی با ایجادِ روشناییِ کافی برای عبور و مرور است. کار گذاشتنِ یک چراغ در هر چند قدم، علاوه بر این هدف، به فضا نیز فرم داده آن را زیباتر می‌کند. این نور همچنین می‌تواند محیط را وسیع‌تر جلوه دهد. برای نورپردازیِ این فضا می‌توان از انواع چراغ‌ها از سقفی تا دیوارکوب، متناسب با ویژگی‌های محوطه استفاده کرد.

انواع نورپردازی داخلی برای پارکینگ و اتاق ابزارها (کارگاه)

پارکینگ به نورهای متعددی از نوع توکار و منابعی که نور عمومی ایجاد کنند نیاز دارد. برای کارگاه به نورِ کاری نیاز است که می‌توان آن را با ترکیبی از چراغ‌های آویزی و ریلی ایجاد کرد. چند نکته دربارۀ نورپردازی پارکینگ و کارگاه:

• از نورهای متمرکز و منابعی که سایه‌های تند ایجاد می‌کنند استفاده نکنید.
• در این محیطها از چراغ‌های مقاوم در برابر رطوبت استفاده کنید.
• در پارکینگ، منابع نوری را مستقیما بالای ماشین‌ها نصب نکنید.

حمام و دستشویی

اولویت در انواع نورپردازی خانه برای حمام و دستشویی، ایمنی و کارکرد توأم با زیبایی‌ست. در این مکان‌ها باید از نورهای درخشانی استفاده شود که حداقلِ سایه را ایجاد کنند. توصیۀ ما استفاده از نورهای سقفیِ توکار است که فضا اشغال نمی‌کنند و به این محیط‌ها، نمایی آراسته و به دور از نورهای تند می‌بخشند. در نورپردازی حمام و دستشویی به این نکات نیز توجه کنید:

• می‌توانید بالای آینۀ روشویی از یک چراغ آویزی یا دیوارکوب استفاده کنید.
• مطمئن شوید هنگامی که مقابل آینۀ روشویی می‌ایستید، نوری کافی با دمای رنگِ سرد خنثی به صورت‌تان تابیده می‌شود.
• می‌توانید به پریزها یک لامپ کوچکِ LED اضافه کنید تا در تاریکی شب، بعنوانِ نور اضطراری عمل کند.
• اگر در حمام وان دارید، کار گذاشتن یک منبعِ قابلِ تنظیمِ روشنایی بالای آن می‌تواند انتخابی مناسب باشد.
• کلیدِ چراغ‌ها را مجزا از کلیدِ هواکش نصب کنید.

انواع نورپردازی داخلی برای آشپزخانه

آشپزخانه‌ها امروزه دیگر تنها محلی برای پختن غذا نیستند، بلکه در آنها فعالیت‌های دیگری مانند غذا خوردن، کار کردن، نظافت و وقت‌گذرانی نیز انجام می‌شوند. در چنین فضایی شما به نورهای متعددِ عمومی و کاری نیاز دارید. می‌توانید در آشپزخانه از چراغ‌های زیرکابینتی در ترکیب با چراغ‌های توکار سقفی استفاده کنید تا هم فضای انجام کارها را روشن کنند و هم سایه‌ها و تندیِ نور را به حداقل برسانند. اگر فرمِ آشپزخانه‌تان از نوع جزیره آشپزخانه، یا از نوعِ اوپن با کانتر است، می‌توانید آن را با استفاده از چراغ آویزی یا لوسترِ دیمردار روشن کنید. دیمرها (تنظیم‌کننده‌های شدت نور) می‌توانند با کم کردن نور، فضایی رمانتیک‌تر ایجاد کنند یا با تشدیدِ نور، روشناییِ کافی برای انجام کارها و وقت‌گذرانی در آشپزخانه را فراهم کنند. برای دانستن درباره خرید لوستر، ۶ نکتۀ مهم برای انتخاب لوستر آشپزخانه را می‌توانید بخوانید.

در نورپردازی جدید آشپزخانه به این نکات توجه کنید:

• شما می‌توانید چراغ‌های زیرِ کابینت‌ها را نزدیک‌تر به جلو کار بگذارید تا نورشان انجام کار روی پیشخوان‌ها را ساده‌تر کند.
• چراغ‌های آشپزخانه معمولا مدتِ زیادی از شبانه‌روز را روشن هستند، بنابراین در این چراغ‌ها از لامپ‌های کم‌مصرف مانند LED استفاده کنید.
• ایجادِ لایه‌های متعددِ نوری با کلیدهای متفاوت، انعطاف‌پذیریِ بیشتری را در نورپردازی‌تان ایجاد خواهد کرد.

اتاق غذاخوری

اتاق غذاخوری باید به زیباترین تجهیزاتِ روشنایی آراسته باشد. منبعِ روشناییِ بالای میز غذاخوری، بیش از همه در مرکزِ نگاه‌هاست. برای این منبع عموما از یک چلچراغ یا گونه‌های دیگرِ چراغ‌های آویزی استفاده می‌شود اما این تنها انتخاب نیست. گزینه‌های دیگری مانند چراغ‌های ریلی و چراغ‌های توکار هم می‌توانند در نظر گرفته شوند. شیشه‌های تراش‌خوردۀ ظریف می‌توانند بعنوانِ حباب یا پوششِ لامپ‌ها انتخاب شوند تا با ملایم کردنِ نور، حالتی شمع‌مانند ایجاد کنند. توصیۀ ما همچون اغلبِ مواردِ دیگر، استفاده از دیمر برای تنظیم نور است. صرفِ غذا نوری به مراتب ملایم‌تر از درست کردنِ پازل یا بازی‌های تخته‌ای مانند شطرنج نیاز دارد. به نکات زیر نیز می‌توان دربارۀ نورپردازی اتاق غذاخوری اشاره کرد:

• از چراغ‌های توکار و دیواری می‌توان بعنوانِ نور تأکیدی، برای برجسته کردنِ دکوراسیون و امتیازات معماری اتاق غذاخوری استفاده کرد.
• چراغ‌های دیوارکوب، بخصوص اگر بصورتِ قرینه در دو طرف کابینت‌ها و بوفه‌ها نصب شوند می‌توانند جلوۀ بسیار زیبایی خلق کنند.
• همچون اغلبِ فضاهای داخلیِ دیگر، استفاده از لایه‌های متعدد نوری را فراموش نکنید.

اتاق نشیمن

اتاق نشیمن محلی‌ست که در آن، خانواده کنارِ یکدیگر بیشترین زمان را سپری می‌کنند. در برخی خانه‌ها اتاق غذاخوری و اتاق نشیمن یکی هستند اما در هر حال از آنجا که اکثرِ اوقاتِ بیداریِ ساکنین در این محل طی می‌شود، نیاز به طرحی دقیق برای نورپردازیِ آن وجود دارد. فعالیت‌هایی که در اتاق نشیمن انجام می‌شوند را به ذهن بیاورید: تماشای تلویزیون، کار با لپ-تاپ، مطالعه، وقت‌گذرانی و کارهای متعدد دیگر. توصیۀ ما استفاده از چراغ‌های ریلی و چراغ‌های توکار در کنار چراغ‌های دیوارکوب با نورِ تأکیدی برای اتاق نشیمن است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مطلب «۵ نکتۀ کلیدی برای انتخاب لوستر اتاق نشیمن و پذیرایی» را در سایت ازنور بخوانید. همچنین می‌توانید از چراغ‌های دیواری ازنور که برای این هدف مناسب هستند دیدن کنید.

همچنین به این نکات نیز دقت کنید:

• از لایه‌های متعددِ نوریِ قابلِ تنظیم استفاده کنید.
• از چراغ‌های قابل حمل برای دستیابی به انعطاف و کنترلِ بیشتر، بهره ببرید.
• از چراغ‌های وال‌واشر برای نوردهی کتابخانه و آثار هنری استفاده کنید تا اتاق نشیمن‌تان لوکس‌تر و وسیع‌تر جلوه کند.
• اگر در اتاق شومینه دارید، از افزودن بر زیبایی‌اش با چراغ‌های دیوارکوب در دو سو، غافل نشوید.
• هنگام طراحی نورپردازی در دکوراسیون اتاق نشیمن، دقت کنید که نورِ چراغ‌ها مزاحمتی برای تماشای تلویزیون ایجاد نکند.
• ترکیب چراغ‌های فروتاب، تأکیدی و قابل حمل، با نورِ عمومی، فضایی صمیمی و جذاب در اتاق نشیمن‌تان پدید خواهد آورد.

نورپردازی داخلی اتاق خواب

اتاق خواب در هر خانه، مکانی بسیار مهم است که باید به نورپردازی در دکوراسیون آن توجهی ویژه داشت. پیش از شروع کار، پارامترهای گوناگون از جمله مساحت و ابعادِ اتاق را در نظر بگیرید. نورِ اتاق‌های خواب اغلب ترکیبی از یک نورِ عمومی و چند نورِ کاری در قالبِ چراغ‌های رومیزی، برای فعالیت‌هایی نظیر مطالعه است. کار گذاشتنِ چراغ‌های توکارِ سقفیِ دیمردار بالای تخت، البته به گونه‌ای که باعث آزارِ چشم نشود، گزینۀ مناسبی‌ست. اگر اتاق خواب‌تان کوچک، و دارای دیوارهای رنگی‌ست یا اگر در آن آینه‌های متعدد وجود دارد، نورِ عمومی‌تان نباید شدید باشد. برعکس، اگر در اتاق خواب از رنگ‌های تیره بیشتر استفاده شده، به منابعِ نورِ عمومیِ بیشتری نیاز است. قابلیتِ تنظیمِ نور، از مهم‌ترین ویژگی‌های نورپردازیِ موفقِ اتاق خواب است تا بتوان با استفاده از آن شدت‌های نوریِ گوناگونی ایجاد کرد. مطلب «همه‌چیز درباره نورپردازی  کانونی اتاق خواب» در سایت ازنور به شما اطلاعات بیشتری در این زمینه خواهد داد.

برخی نکاتِ مرتبط با نورپردازی در دکوراسیون این اتاق عبارتند از:

• از تجهیزاتِ روشناییِ پره‌دار و دارای نور ملایم برای محل‌های نشستن استفاده کنید.
• استفاده از نورهای رنگی را برای تغییر فضا در نظر بگیرید.
• در کمدها از لامپ‌های فلورسنت استفاده کنید.
• از چراغ‌هایی با قابلیتِ تنظیمِ جهتِ تابش، استفاده کنید.
• استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف را فراموش نکنید.

کلام آخر

انواع نورپردازی داخلی ساختمان، حیطه‌ای بسیار گسترده و پیچیده است که اینجا تنها به اصلی‌ترین مواردِ آن اشاره کردیم. اگر قصدِ اجرای نورپردازیِ در دکوراسیون داخلی منزل‌تان را دارید، فراموش نکنید که هیچ‌چیز جای تجربه و دانشِ متخصصینِ این حرفه را نخواهد گرفت. امیدواریم این مقاله مورد پسندتان قرار گرفته باشد.