دربارۀ جایگاه و اهمیت نورپردازی داخلی ساختمان در مقالات جداگانه‌ای در ازنور صحبت کرده‌ایم. دربارۀ فضایی نوری که، شبانه‌روز، ساکنین خانه را در بر می‌گیرد و بر فعالیت‌ها و بر حال و هوا و احساساتشان تاثیری بسیار عمیق می‌گذارد. حالا نوبت آن است که به انواع لامپ نورپردازی داخلی اشاره کنیم. هنگامی که به مرحلۀ انتخاب لامپ نورپردازی برای فضای داخلی می‌رسید، طیف بسیار گسترده‌ای از انواع محصولات پیش روی شما ردیف می‌شود: چراغ‌هایی با نحوۀ نصبِ گوناگون، زاویۀ تابش متنوع، فرم و شکل ظاهریِ بسیار متفاوت، و درخشش و دمای رنگ گوناگون که هر کدام امکانات متفاوتی برای نورپردازی در اختیار شما می‌گذارد. انتخاب از میان این طیف گسترده کاری بسیار دقیق و نیازمندِ دانش و تجربه در حیطۀ نورپردازی داخلی است. همان قدر که برگزیدنِ متناسب و صحیح چراغ نورپردازی داخلی می‌تواند فضای نوری منسجم، کارآمد، و زیبایی را در خانه خلق کند، انتخاب نادرست نیز به حجمی مغشوش، گسسته و ناکارآمد از نورهای پراکنده منجر خواهد شد که باعث آزار ساکنین و ایجاد تنش و اختلال در زندگیِ آنها خواهد شد. در این مقاله قصد داریم انواع گوناگون لامپ نورپردازی داخلی ساختمان را به شما معرفی کنیم و چند نمونه نورپردازی داخلی ساختمان را که می‌توانید برای فضاسازی نوری داخل بنا به کار ببرید برای شما شرح دهیم. با ما همراه باشید.
مهمترین نکات در انتخاب چراغ نورپردازی داخلی
انتخاب صحیح منابع نوری فقط در صورتی امکان‌پذیر است که بدانید در این انتخاب باید به چه پارامترهایی دقت کنید. موارد زیر مهمترین عواملی هستند که برای انتخاب انواع لامپ نورپردازی داخلی باید مد نظر داشته باشید:
هدف و کارکرد
نخستین پرسشی که باید از خودتان بپرسید این است که هر فضای داخلی چه کارکردی دارد و نور قرار است در آن چه عملکردی داشته باشد؟ فضای مورد نظر قرار است محل استراحت باشد یا محل تفریح و یا انجام کاری معین؟ آیا نور باید کل فضا را به یکسان روشن کند یا صرفاً بر بخشی از فضا بتابد یا اینکه بناست فقط در خدمتِ زیبایی باشد؟ هرکدام از این اهداف تجهیزات روشنایی متفاوتی نیاز دارد.
سبک و زیبایی
تجهیزات روشنایی داخلی صرفاً عنصری کاربردی نیست، بلکه نور و شکل فیزیکی این تجهیزات به فضا هویت و سبک می‌بخشد. هنگام انتخاب چراغ نورپردازی داخلی، به برایندِ کلیِ زیبایی‌شناختیِ فضا نیز دقت کنید. آیا چراغ‌های مدرن با سطوح صیقلی و براق را ترجیح می‌دهید یا سلیقه‌تان متمایل به سبکهای سنتی و زینتی است؟ تجهیزاتی را انتخاب کنید که دکوراسیونِ خانه را کامل کند و هماهنگ با برایند کلیِ چشم‌انداز بصری داخلی باشد. هارمونی میان منبع نوری با معماری داخلی و دکوراسیون خانه اهمیت بسیار زیادی در طراحی نورپردازی داخلی ساختمان مسکونی دارد.
شدت و زاویۀ تابش نور
برای انتخاب چراغ نورپردازی داخلی، اصلی بسیار مهم را در نظر داشته باشید؛ ایجاد تعادل میانِ منابع نوری، با درخشش و زوایای متفاوت، کلید اصلی ایجاد فضایی آرامش‌بخش و کارآمد است. فضاهای گوناگون داخلی به شدت‌های نوریِ گوناگون با زاویۀ تابش متفاوت نیاز دارد. مثلاً برای فضاهای کاری، مانند اتاق کار و روی میز تحریر، نورهای درخشان‌‌تر و متمرکزتر مناسب است، درحالیکه فضاهایی مانند اتاق نشیمن به نوری ملایم تر و گسترده‌تر احتیاج دارد. تجهیزات نوریِ هر بخش را متناسب با همان بخش انتخاب کنید و ترجیحاً از ابزارهای کنترلی مانند دیمر استفاده کنید. در سایت‌ها و فروشگاه‌های مختلف سرک بکشید و انواع لامپ نورپردازی داخلی را بررسی کنید.
بهره‌وری انرژی
استفاده از منابع کم‌مصرف نه تنها هماهنگ با محیط زیست است، بلکه موجب کاهش مؤثرِ هزینۀ مصرف انرژی در درازمدت نیز خواهد شد. استفاده از چراغ نورپردازی LED با مصرف کمتر و عمر طولانی‌‌تر نسبت به لامپهای قدیمی رشته‌ای را حتماً در نظر داشته باشید. لامپهای نورپردازی داخلیِ LED، در انواع رنگها و درخشش‌ها در دسترس‌اند و می‌توان بدونِ لطمه وارد شدن به نورپردازی، با استفاده از آنها در مصرف انرژی صرفه‌جویی کرد.
دما و نمود رنگ
دمای رنگ، که با واحد کلوین سنجیده می‌شود، به بیانی ساده‌تر همان گرما یا سرمای رنگ است. مثلاً طیف رنگ آبی، دمای رنگِ سردتری نسبت به طیف نارنجی دارد. انواع چراغ نورپردازی با دمای رنگِ متفاوت، علاوه بر تأثیراتِ بصریِ گوناگون موجب تاثیرات روانی و فیزیولوژیکی مجزا نیز می‌شود. به عنوان نمونه نورهای سرد احساس سرزندگی و نشاطِ بیشتر و نورهای گرم حس آرامش و رخوتِ بیشتری ایجاد می‌کند. به این مسأله نیز حتماً توجه کنید و برای هر فضا تجهیزاتی با رنگ نور متناسب را انتخاب کنید. عنصر مهم دیگری که با رنگ تجهیزات روشنایی در ارتباط است پارامتریست به نامِ «نمودِ رنگ» (Color Rendering). شاخصِ نمودِ رنگِ هر نور(CRI)، بیان می‌کند که رنگِ هر شیء یا سطح در زیرِ آن نور، چه قدر به رنگ اصلیِ خودش شبیه است. هرچه این شاخص بالاتر باشد، این شباهت بیشتر است. این شاخص در جلوهای که دکوراسیونِ شما زیرِ هر نور دارد مؤثر است و در انتخاب چراغ‌ها باید به آن توجه کنید.
کنترل و اتوماسیون
از مزایای سیستم‌های کنترل و اتوماسیون در نورپردازی بهره ببرید. سیستم‌های نوری هوشمند شما را قادر می‌سازد تا با کنترلِ اتوماتیک یا دستیِ نور فضاهای گوناگون ایجاد کنید و حتی از طریق موبایل‌تان تنظیمات دلخواه را بر نورپردازی اِعمال کنید. استفاده از این سیستم‌ها، علاوه بر ایجاد سهولت در تنظیم نورها، در بهینه‌سازی مصرف برق نیز تأثیر بسزایی دارد.
تعمیرات و طولِ عمر
هرقدر هم که سیستمِ نورپردازیِ شما زیبا باشد، اگر تجهیزات مورد استفاده در آن عمر کمی داشته باشد یا تعویضِ لامپ‌ها و تعمیرشان ممکن نباشد، ارزشی نخواهد داشت. هنگام انتخاب تجهیزات نوری، مانند انواع لامپ نورپردازی داخلی، با توجه به بودجه‌تان، برندی را انتخاب کنید که به کیفیت و طول عمر محصولات شهرت داشته باشد و به‌راحتی قابل تعمیر باشد.
انواع نور داخلی و کاربرد آنها
انواع چراغ نورپردازی داخلی ساختمان امروزه اغلب با ترکیبی از لامپهای LED مختلف ساخته می‌شود. این لامپ‌ها، چنانکه مرور کردید، مصرفِ پایین و طول عمر زیادی دارد و، علاوه بر این، می‌تواند طیفِ وسیعی از نورهای رنگی را تولید کند که بخصوص در استفاده‌های تزئینی بسیار کارآمد است. در مقاله «اصول نورپردازی داخلی ساختمان» دربارۀ چهار نوع نور مورد استفاده در انواع نورپردازی داخلی نوشتیم. این چهار نوع نور عبارتند از:
- نور عمومی (General or Ambient Lighting)
- نور کاری (Task Lighting)
- نور تأکیدی (Accent Lighting)
- نور تزیینی (Decorative Lighting)
این چهار گونه در دل تقسیم‌بندی زیر از چراغ‌های نورپردازیِ ساختمان قرار می‌گیرد. این تجهیزات را می‌توان به پنج دستۀ اصلی تقسیم کرد:
چراغ نورپردازی سطحی (Surface Lights)
این نوع چراغ نورپردازی داخلی، بر روی سطوح گوناگون، به صورت بیرونی و قابل مشاهده نصب می‌شود. این سطوح می‌تواند سقف یا دیوار باشد. چراغ‌های دیوارکوب که در انواعی بسیار متنوع، از چراغ‌های دیوارکوبِ سنتی و زینتی تا چراغ‌ها دیواری مدرن، در دسترس است از زیرمجموعه‌های چراغ‌های سطحی است. به این نکته نیز دقت کنید که چراغ‌های سطحی، در صورتی که محل نصبشان سقف باشد، با چراغ‌های آویزی از این نظر متفاوت است که مستقیماً بدنه‌شان روی سطحِ سقف نصب می‌شود نه اینکه از آن آویخته شود. از مکانهای استفادۀ این نوع چراغ می‌توان به ورودی ساختمان، راهروها، و اتاق خواب اشاره کرد. چراغ‌های دیواری و لوسترهای ازنور را ببینید.
چراغ‌های آویزی (Pendant Lights)
تجهیزات روشنایی آویزی با یک ریسمان، سیم، و یا زنجیر از سقف آویخته می‌شود. این نوع چراغ‌ها یکی از انواع لامپ نورپردازی داخلی است که در اشکال گوناگونی، از چلچراغ‌های مجلل گرفته تا آویزهای تکیِ مدرن، تولید و عرضه می‌شود. اتاق ناهارخوری و آشپزخانه از جمله مکانهای استفاده از این نوع چراغ است.
چراغ نورپردازی داخلی توکار (Recessed Lights)
این چراغ‌ها در حفره‌ای بر سقف، داخل زمین، یا حتی بر دیوارۀ کناری و یا فاصلۀ میانِ پله‌ها پنهان می‌شود. به‌گونه‌ای که فقط نورشان قابل دیدن است. نورِ این چراغ‌ها، که گاه به آن «نورِ غیرمستقیم» هم می‌گویند، عموماً به‌صورتِ «فروتاب» و «متمرکز» است. چراغ‌های توکار قابلِ استفاده در همۀ اتاقها است و البته باید مراقب باشید که تعدادشان بیش از حد نشود و در ترکیب با سایر چراغ‌ها، مجموعه‌ای هماهنگ و متعادل را شکل دهد.
چراغ‌های ریلی (Track Lights)
چراغ‌های ریلی گزینه‌های قابل انعطاف زیادی را در عرصۀ نورپردازی در دسترس قرار می‌دهد. در این چراغ‌ها، لامپهای متعددی با مدارها و ولتاژهای مجزا بر یک ریل قرار می‌گیرد که مکان و جهتِ تابش‌شان قابل تغییر است. شما می‌توانید از آنها در حالتِ آویخته از سقف (مانند چراغ‌های آویزی)، برای نورپردازی سقف یا کار گذاشته‌شده در کف (مانندِ چراغ‌های سطحی)، برای فضاسازی نوری استفاده کنید. تنوع در گسترۀ چراغ‌های ریلی بسیار زیاد است؛ پس حتماً پیش از انتخابِ یکیشان با یک متخصص نورپردازی داخلی مشورت کنید و سعی کنید در کاتالوگ‌ها و وب سایت‌های مختلف تصاویری از چند نمونه نورپردازی داخلی ساختمان را ببینید و نمونه‌ای را که با سبک دلخواه شما همخوانی دارد انتخاب کنید و به فراخور آن از انواع لامپ نورپردازی داخلی متناسب استفاده کنید.
چراغ‌های نورپردازی قابل حمل (Portable Lights)
این چراغ‌ها درست همانطور که از نامشان مشخص است قابل حمل هستند و می‌توان به‌راحتی جایشان را در خانه تغییر داد. چراغ‌های قابل حمل اغلب از طریق یک دوشاخه به پریزهای برق متصل می‌شود. اما محبوبیتِ انواع باتری‌خور آنها رو به افزایش است. همچنین برخی از چراغ‌های قابل حمل، انرژی لازم را از طریق پورت یو اس بی دریافت می‌کنند. گونه‌های بسیار متنوعی از این چراغ‌ها، از چراغ‌های مطالعه گرفته تا آباژورها برای استفاده در دسترس است. همچنین انواعی از این چراغ‌ها نیز اخیراً محبوبیت پیدا کرده است که کارشان تولیدِ نورها و نقش‌های گاه متحرکِ تزئینی است. منابعِ تولیدکنندۀ نورِ لیزری (نوری کاملاً متمرکز و نافذ) و تجهیزاتی که نورهای دارای نقش (نقش‌هایی مانندِ نقاط متحرک و ستارگان و تصاویرِ کهکشان) تولید می‌کنند از این دسته‌اند که در مواردِ متعددی مانندِ اتاق‌های خواب و میهمانی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و امروز از محبوب‌ترین انواع لامپ نورپردازی داخلی با ظرفیت فضاسازی بسیار متفاوت محسوب می‌شود.
کلام آخر
در این مقاله از برخی نکات ضروری هنگام انتخاب تجهیزات روشنایی داخلی و همچنین از انواع چراغ نورپردازی داخلی، بطور خلاصه سخن گفتیم. بایدها و نبایدهای نورپردازی داخلی، و نیز تنوعِ تجهیزات مورد استفاده در این حیطه به حدی پیچیده و زیاد است که اشرافِ کامل بر آنها، فقط در صورتِ برخورداری از دانش و تجربۀ گسترده ممکن است. پس فراموش نکنید که پیش از هر تغییری در سیستم نورپردازی داخلی و پیش از انتخاب هر یک از انواع لامپ نورپردازی داخلی از متخصصین این رشته مشورت بگیرید و ترجیحاً اجازه دهید کار تحت نظارت آنها انجام شود تا بهترین نتیجه را به دست آورید. امیدواریم خواندن این مقاله برایتان مفید بوده باشد.